GMK Röportajlar’ın 38’incisini üyemiz Gökçe Genç’le gerçekleştirdik. Yaklaşık 7 yıldır GMK üyesi olan Genç, editoryal tasarımdan marka tasarımına üretimlerini ortağı olduğu Informal Project bünyesinde sürdürüyor. Tasarımcı, geçtiğimiz yıl gerçekleşen 43. Grafik Tasarım Sergisi’nde Sarının İzi çalışmasıyla En İyi Kitap Tasarımı, Öksüzler tiyatro oyunu afişiyle En İyi Afiş Tasarımı ödüllerini kazandı. Tasarım söz konusu olduğunda “doğru iletişim kurabilen, izleyicide bir duygu uyandıran işler iyi işin temelini oluşturuyor,” diyen tasarımcıyla profesyonel serüveni, güncel çalışmaları ve mesleğin geleceğine dair bir sohbet gerçekleştirdik.*

Grafik tasarımcı olmaya nasıl karar verdiniz? Bize serüveninizden bahseder misiniz?
Grafik tasarımcı olmaya iki kez karar verdim: İlkinde bir arkadaşımın grafik tasarım bölümüne girmesine çok özenip lisede karar verdim, ama birkaç yıl sonra çok pişman oldum; çizim yapmayı sevmediğimi anladım. Madem bu değildi istediğim, o zaman ne diye düşünüyordum. Diğer derslere de pek eğilimim yoktu ve yaratıcı bir şeyler yapmak istediğimi biliyordum. Yanlış karar verdiğimi ve bunun dönüşü olmadığını düşünüp durduğum o dönemde lisedeki bir öğretmenimin beni ve birkaç arkadaşımı alıp Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne götürmesiyle grafik tasarımla tekrar tanıştım ve istediğimin bu ya da buna yakın bir şey olduğunu anladım. En önemlisi, lisede grafik tasarım zannettiğim şeyin grafik tasarım olmadığını, resim yapmak zorunda olmadığımızı anladığım an bir oh çektim.
Bölüm koridorlarında gördüğüm işler daha önce gördüğüm hiçbir şeye benzemiyordu; özellikle tipografik olanlardan çok etkilendiğimi hatırlıyorum. Böyle şeyler yapılabiliyor muydu, nasıl yapıyorlardı, hiçbir şey anlamamıştım. Belki de anlamadığım için bende şok etkisi yarattılar. Sonrasında bölümü hemen kazanamadım tabii, ama ben kazanana kadar da teknoloji gelişti, elle bir şeyler çizmek zorunda olmadan da grafik tasarım yapılabilen bir döneme geldik. O sebeple güzel bir zamanlama oldu benim için. Hatta şimdi düşününce, üçüncü kez tanışmış da olabilirim, çünkü Mimar Sinan’daki ilk yıllarımda neler konuşulduğunu, neler anlatıldığını, o dünyayı hiç anlamamıştım. Öncesinde öğrendiklerime bir reset atıp bildiğim her şeyi unutmam, temiz bir sayfa açıp grafik tasarımla tekrar tanışmam gerekti. Çok da iyi oldu.

Kaza, Köpek, Kahvaltı ve Yumurta, Nilüfer Kent Tiyatrosu için oyun afişi ve davetiye tasarımı, 2024

İletişim tasarımında ilgi duyduğunuz/çalıştığınız spesifik bir alan var mı?
Dönüp baktığımda çoğunlukla editoryal tasarım alanında işler yaptım. Tipografi ise hangi alanda iş üretirsem üreteyim aklımın, elimin gittiği ifade biçimi oluyor. Harfler üzerinden anlamlar, farklı temsiller yaratmak işin hep en heyecan duyduğum kısmı oluyor. Konsept tasarımı, fikir geliştirme, hikâye yaratımı gibi alanlara da heyecan duyuyorum. Onlar zaten editoryal işlerden branding’e kadar tüm alanlarda yaptığımız işler, ama mesela daha önce kurumsal kimliğini yaptığımız bir mimarlık ofisi, web sitesi ve ofislerinde kullanmak üzere “ekip sayfası fikri” istedi bizden. Bu gibi nereye koyacağımızı bilmediğimiz alanlarda işler gelince de başka bir heyecan duyuyorum tabii ki. Ekipteki kişileri tanıtmanın da ötesine geçip ekip-meslek ilişkisine dair farklı okumalara açık olabilecek tipografik bir sistem kurabilir miyiz, dedik ve hem sitelerinde yaşayan bir ekip sayfası hem de ofislerinde yer alacak, artıp azalan ekip sayısına uyum sağlayabilecek üçboyutlu bir alan yaratımına gittik. Hâlâ üzerinde çalışıyoruz. Çok sık karşılaşacağımız bir istek olmadığı için derinleşmeye ve sürecin keyfini çıkarmaya çalışıyoruz.

X Media Art Museum, sosyal medya ve diğer dijital platformlar için görsel iletişim tasarımları, 2022

Sizce bir tasarımcının tasarım anlayışı ile müşterinin beklentileri veya kararları arasında nasıl bir denge olmalı?
Bu, tasarımcıdan tasarımcıya, müşteriden müşteriye, işten işe değişen bir denge bence. Bu dengenin en başta, müşterinin o tasarımcının kapısını çalmasıyla kurulmaya başladığını düşünüyorum. O iş için neden o tasarımcıya gidildiğinin cevabını hep merak ederim ve sorarım. Bizimle çalışmasaydı hangi tasarımcıyla/tasarım ofisiyle çalışmak isterdi öğrenmek isterim. Mutlaka tasarım anlayışımızı özümsemiş olmasını beklemem, ama bu konuda araştırma yapıp bir kararla gelmesini beklerim. Yapmadıysa mutlaka kendimizden, tasarım anlayışımızdan, nasıl çalıştığımızdan, sürece dair beklentilerimizden bahsediyoruz. 
Onların beklentilerini de sorarım (bu sırada tüylerim havaya kalksa da). Duyduklarımızın tamamını yüzde yüz odağımıza almayacağımızın küçük bir uyarısını önden yaparak isteklerini, hayalindekileri, beğenilerini önce bir sorarım. Neler düşünmüş, nelere bakmış, nerelerde dolanıyor, bilmek isterim. Cevaplarına göre de bunların işin beklentileriyle ne noktada örtüşüp örtüşmediğini, hangilerinin kişisel yorumlar, hangilerinin iletişim ya da tasarım yorumu olduğunu konuşup cebe atabildiklerimizi atıp kalanları da dışarıda tutacağımızı belirtirim. Bu konuşmaları yaptıktan sonra zaten tasarım anlayışımıza dair bir fikir beliriyor karşı tarafta. İki taraf da hâlâ çalışmak istiyorsa ne âlâ, dengeyi baştan kurmuş oluyoruz zaten.

 

Sarının İzi, kitap tasarımı (Erman Yılmaz ile), 2024

Bugüne dek yaptığınız işler arasında sizin için en önemli olanlar hangileri?
Şehirde Oyun kitabı ve Sarının İzi projeleri diyebilirim. İkisinde de ortağım Erman Yılmaz’la birlikte çalıştık. Şehirde Oyun, çalıştığım ilk kitaptı ve onun sayesinde kitap yapmayı ne kadar çok sevebileceğimi fark ettim. Sarının İzi projesi de kapsamı bakımından benim için önemliydi.

Sarının İzi, Ytong için afiş, sergileme ve açıkhava tasarımı (Erman Yılmaz ile), 2024

Bugüne dek sizi en fazla etkileyen tasarım hangisi ve neden?
Bir şeylerden en çok etkilendiğim yıllar okuldaki ilk yıllarım, hatta tasarım tarihi dersleriydi sanırım. Eames Evi’nden çok etkilenmiştim. Ev ve stüdyo arasında bir ayrım olsa da tasarımcılığın kişisel hayatınla ayrı ilerlemeyeceğinin, ikisinin bir noktada bir bütün olacağının sinyalini ilk burada almıştım. Tasarımcı kişiliklerinin, yaşadıkları evin mimarisine, aslında bütününe yansıması, özellikle de savaş sonrası dönemde böyle bir işe kalkışmaları beni çok etkilemişti. Buna benzer bir etkilenmeyi Yahşibey Tasarım Çalışmaları’na katıldığımda o yapıda da yaşamıştım.
Bülent Erkmen’in Dava afişini ilk gördüğümde de çok etkilendiğimi hatırlıyorum. Okulun ilk yılıydı sanırım. Zaten müthiş bocaladığım, etrafımda olan biteni hiç anlamadığım zamanlardı. Afişte gördüğüm şeyler harfti ama harf değildi, artık başka bir anlama da hizmet eden birer formdu. Kenarlardaki yazılar düz de yazılabilecekken açılarının değiştirilerek yerleştirilmesi gibi şeyleri görünce neden neden diye sorup duruyordum kendi kendime. 
ABC Dinamo’nun üretimlerini de seviyorum. Bu kadar özgür olmalarına da biraz özeniyorum sanırım.



On the Edge of Language, at the Shore of the Body, kukla tasarımcısı ve oyun yazarı Deniz Başar için portfolyo kitabı tasarımı (Beyza Ceylan ile), 2022

Yaşadığınız şehrin tasarımlarınızı etkilediğini düşünüyor musunuz?
Şehrin değil ama coğrafyanın etkilediğini düşünüyorum. Mimar Sinan’da aldığım eğitim bunu bir noktaya kadar kırdı, ama yine de düşünme biçimime bir etkisi olduğunu düşünüyorum büyüdüğüm coğrafyanın. Etkilendiğim başka işlere baktığımda da tasarımcısından önce hangi ülkede yapıldığını merak ediyorum hep.
 
Bugüne dek işlerinizde telif sorunlarıyla karşılaştınız mı? Tasarım alanında dikkatinizi çeken ya da öncelikli gördüğünüz benzeri sorunlar nelerdir?
Özellikle branding projelerinde markaların, tasarımları alıp türlü türlü şekillerde kullanmaları müthiş can sıkıcı. Bu genelde projenin en hararetli zamanlarında değil, üstünden birkaç yıl geçip, suların durulduğu zamanlarda oluyor. O zaman da açıkçası buna zaman ayırıp telif sorunu hâline getirmek pek de içimizden gelmiyor. 

İtalyan Mimarların Öyküsü, Kitap Tasarımı, 2023

İletişim tasarımı alanındaki güncel işleri takip ediyor musunuz? İlgiyle takip ettiğiniz tasarımcılar/projeler var mı?
İlk aklıma gelenler Balmer Hählen, Astrae Studio, Studio Yukiko ve ABC Dinamo oldu. Yaptıklarını merak edip ara ara girip bakarım. The Brand Identity, Mercado ve Manifold’dan da günlük okumalar yapmayı seviyorum.
 
Size göre iyi tasarım nedir?
Doğru iletişim kurabilen, izleyicide bir duygu uyandıran işler iyi işin temelini oluşturuyor bence. Sonrası disiplinden disipline değişiyor.
 
Son dönemde üzerinde çalıştığınız yeni projeleriniz var mı?
Ortağım Erman Yılmaz’la birlikte Informal Project altında çalıştığımız projelerimiz var. Yeni kurulan Das Pieces’ın branding çalışmasını tamamlamak üzereyiz. 3D vazo tasarımları yapıyorlar. Salt’ın yeni dönem gösterimleri için görsel iletişim tasarım dili çalışıyoruz. Aynı zamanda yaklaşık 3-4 yıldır birlikte çalıştığımız Sneaks Up markasının 10. yıl etkinliklerini tamamlıyoruz.

Yüz Yıllık Söz, açık hava performansı için görsel iletişim tasarımları, 2023

 

Tasarım dışında uğraştığınız alan(lar) var mı?
Tasarım dışında bambaşka bir alanda bir şeyler yapmak çok zor geliyor, keşke yapabilsem, ama bir şekilde elimi attığım her şey tasarıma bağlanıyor, aklım ona gidiyor. Uğraştığım bir alan olarak sayamam ama tasarım dışında zaman ayırdığım tek şeyin dijital arşiv oluşturmak, kayıt altına almakla ilgili uğraşlar olduğunu fark ettim son zamanlarda. Bunun hem işimize yansıması çok faydalı oluyor hem de kişisel hayatıma etkisi oluyor.
Bunlardan biri okuduklarımı, izlediklerimi listelediğim bir Notion sayfası. Hangi zaman aralığında ne okuduğum, yazarının nereli olduğu, kaç sayfa olduğu gibi bilgilerle birlikte kitapla ilgili aklımda kalanları, sevdiğim sevmediğim yanlarını, altını çizdiklerimi de burada listeliyorum. Buna bağlı olarak yazmaya da başlamış olmak beni heyecanlandırıyor. Bu listenin takvimini kişisel takvimim ve Informal takvimlerimle bağladım. Şimdi hangi işe çalıştığım dönemde ne okudum, ne yazdım, neyi sevdim, neden sevdim gibi bir okuma yapabiliyorum (Hatta içtiğim ilaç ve vitaminleri de bağladığım bir takvimim de yakında geliyor). Bütün bu bilgilerle ne yapacağımı hiç bilmiyorum.
 
Ne zamandır GMK üyesisiniz? GMK’nın çalışmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?
Sanırım 6-7 yıldır üyeyim. Son dönemlerde öğrencilerle genç profesyonelleri bir araya getiren etkinlik dizilerinin çok faydalı olduğunu düşünüyorum.
 
Mesleğinizin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Gelecekle ilgili çok bir şey düşünmüyorum, mesleğimiz her döneminde olduğu gibi teknolojiden, ekonomiden, felaketlerden iyi ya da kötü etkilenerek hayatına devam edecek.

İpek Duben / Ten Beden Ben, Salt Beyoğlu’ndaki sergi için afiş, açıkhava ve sosyal medya tasarımları, 2021-2022

 

Günümüzde teknolojinin grafik tasarıma etkileri üzerine ne düşünüyorsunuz?
Teknolojik gelişmeler hem tasarımcıların hem de izleyicilerin grafik tasarım anlayışına etki ediyor bence. Dolayısıyla müşterinin de. Teknoloji artık iş yapma biçimimizin temeline oturdu, sadece bir araçmış gibi bakamıyorum. Yaptığımız işin temeli değişmiyor ama nasıl yaptığımız 1-2 yılda bile değişebiliyor. Bizi güncel kalmak zorunda bırakmasından dolayı çok memnunum.
 
Grafik tasarımın toplum üzerindeki etkisi ve tasarımcının sorumlulukları hakkında ne düşünüyorsunuz?
Geçmişe dönüp baktığımda grafik tasarımın toplum üzerindeki etkisini daha rahat okuyabiliyorum, ama günümüzde bu okumayı yapmakta zorlanıyorum. Toplum, dönem, teknoloji, ekonomik koşullar, eğlence kültürü, spor kültürü gibi konular mı tasarımı etkiliyor, yoksa tasarım mı bunları, bilmiyorum. Sanki ilki gibi geliyor bana. Ama insan hakları, hayvan hakları, çevresel konular gibi noktalarda bilinçli davranmayı önemsiyorum. Müşterilerimizle de bu konularda hep aynı noktada buluşuyoruz.
 
Bugünkü siz, mesleğinin henüz başındaki size ne söyler?
Sakinleş ve sürecin tadını çıkar.

*Röp. Aycan Erarslan (GMK Üyesi)