GMK Röportajlar’ın 36’ncısını Çağlar Bıyıkoğlu’na ayırdık. İllüstrasyon ağırlıklı işleriyle bilinen Bıyıkoğlu 2008’den beri GMK üyesi. Afişten kimlik tasarımı ve animasyona uzanan bir alanda üreten tasarımcı, 2020’den bu yana bağımsız çalışıyor. Tasarımcıların kendi özgün dillerini aramak yerine her dönem belli estetik “trend”lere uyuyor olmasını bir problem olarak gördüğünü ifade eden üyemizle profesyonel serüveni, tasarımda sorumluluk ve mesleğin geleceğine dair bir sohbet gerçekleştirdik. *

Grafik tasarımcı olmaya nasıl karar verdiniz? Bize serüveninizden bahseder misiniz?
Çok küçük yaşlarımdan beri çizim yapmayı seviyorum. Resimli kitaplara, karikatüre, çizgi romana hep çok meraklıydım. Ama liseyi bitirdiğimde hangi mesleği seçeceğimle ilgili çok net fikirlerim yoktu. Sinema okumak istiyordum; fakat puanı çok yüksekti… Güzel sanatlar olabilirdi; fakat yetenek sınavlarına hazırlığım yoktu. ÖYS’den aldığım puanla Anadolu Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü’nü kazanıp Eskişehir’e gittim. Orada geçirdiğim bir yıl boyunca yetenek sınavlarına hazırlandım ve Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ile Eğitim Fakültesi Resim-iş Öğretmenliği Bölümleri’nin sınavlarına girdim… Eğitim Fakültesi’ni kazandım; ama aklım Güzel Sanatlar Fakültesi’nde kaldı. Eğitim Fakültesi’nde geçirdiğim zaman boyunca çizim yeteneğimi geliştirme şansım oldu. Son bir kez daha şansımı denemek istedim. Güzel Sanatlar Fakültesi’nin sınavlarına tekrar girdim ve ilk tercihim olan Grafik Tasarım Bölümü’nü kazandım.

Üniversitede grafik sanatların içinde “illüstrasyon” diye bir alan olduğunu keşfettim… Hem dijital hem analog yöntemlerle denemeler yaptığım, karikatür, çizgi roman, resim, baskı sanatları gibi birçok disiplinle temas içinde olabildiğim, bol bol üretip kendi çizgi evrenimi oluşturmaya başladığım bir dönem geçirdim. Ürettiğim işleri internette paylaşmaya başladım ve kendime bir portfolyo oluşturmuş oldum. Mezun olduktan sonra portfolyomun bir reklam ajansının dikkatini çekmesi sonucu İstanbul’a davet edildim. Böylece meslek hayatım başladı. İllüstratör ve junior art direktör olmuştum. 2013 yılına kadar reklam ajanslarında yaratıcı ekiplerin içinde yer aldım. Çok sayıda ödül aldık. 2013’te resim yapmak, bireysel ve sanatsal projelerime yoğunlaşmak amacıyla reklamcılıktan ayrıldım. O dönem hayal ettiğim kadar verimli geçmedi, ekonomik olarak ve psikolojik olarak zorlanmaya başladım. Bir prodüksiyon şirketinden gelen teklifi değerlendirdim ve tekrar art direktör oldum. Ancak bu kez yaratıcı değil üretici taraftaydım; retouch, compositing yaptım. Işık-gölge, ön-arka, renk, doku gibi temel tasarım konularını etüt ettiğim, mesleğin zanaat-craftingyönüne hâkim olmaya başladığım bir dönem geçirdim. Eşzamanlı olarak kişisel projelerimi de yürüttüm. 2020’den bu yana ise hayatıma bağımsız sanatçı ve tasarımcı olarak devam ediyorum.

!F İstanbul 12. Uluslararası Bağımsız Filmler Festivali, kampanya posterleri ve branding, 2012

İletişim tasarımında ilgi duyduğunuz/çalıştığınız spesifik bir alan var mı?
İllüstrasyon.

Sizce bir tasarımcının tasarım anlayışı ile müşterinin beklentileri veya kararları arasında nasıl bir denge olmalı?
Sanırım dürüstçe kurulan iletişim her şeyin başı. Karşılıklı güvenin sağlanması, kimsenin yıpranmadığı ve sonuçtan herkesin memnun olduğu bir durum ortaya çıkarıyor.

Bugüne dek yaptığınız işler arasında sizin için en önemli olanlar hangileri?
2012 yılında !F İstanbul 12.Uluslararası Bağımsız Filmler Festivali için yaptığım işler; BAM İstanbul’un  2018’de Kader Can ve 2021’de Istırap Korosu oyunları için yaptığım işler ile 2022’de Manisa’nın Saruhanlı ilçesindeki Türkiye İş Bankası şubesinin dış cephesi için yaptığımız duvar resmi benim için özel proje ve deneyimler oldu.

Türkiye İş Bankası Manisa-Saruhanlı Şubesi için mural, 2022

Bugüne dek sizi en fazla etkileyen tasarım hangisi ve neden?
1999 yapımı David Cronenberg imzalı eXistenZ filminde Jude Law’un canlandırdığı karakterin balık kemikleri ve kılçıklardan yaptığı silahın tasarımından çok etkilenmiştim. 

Yaşadığınız şehrin tasarımlarınızı etkilediğini düşünüyor musunuz?
Çocukluğum Ankara’da, üniversite dönemim Eskişehir’de geçti. İstanbul’da yaşıyor ve çalışıyorum. Yaşadığım şehirde birlikte olduğum yakınlarım, etkileşim ve iletişim içinde olduğum sanatçı, tasarımcı arkadaşlarım, gördüğüm sergiler, oyunlar, filmler tasarımlarıma ilham kaynağı olabiliyor. Ayrıca şehrin ritmi, sesi, kokusu, rengi de illaki etkiliyordur. 2018 ve 2019 yıllarında yaptığım iki büyük Afrika gezisinin de üzerimde etki bıraktığını belirtmeliyim.

Kader Can, tiyatro afişi, 2018

Istırap Korosu, tiyatro afişi, 2021

Bugüne dek işlerinizde telif sorunlarıyla karşılaştınız mı? Tasarım alanında dikkatinizi çeken ya da öncelikli gördüğünüz benzeri sorunlar nelerdir?
Telif sorunuyla karşılaşmadım. Ancak tasarımcıların kendi özgün dillerini aramak yerine her dönem belli estetik “trend”lere uyuyor olmasını bir problem olarak gördüğümü söyleyebilirim.
         

İletişim tasarımı alanındaki güncel işleri takip ediyor musunuz? İlgiyle takip ettiğiniz tasarımcılar/projeler var mı?
Güncel işleri takip ediyorum. Beğenerek takip ettiğim çok sayıda tasarımcı, sanatçı, tasarım ofisi ve stüdyo var. İlk aklıma gelen Christian Borstlap’ın kurucusu olduğu Part of a bigger plan. Amsterdam merkezli bir tasarım ofisi. Türkiye’den ise Studio These Days işlerini ilgiyle takip ettiğim bir tasarım ve fotoğraf stüdyosu.  

Çaça, oyuncak tasarımı, 2024

Size göre iyi tasarım nedir?
İyi tasarım, belirli bir problemi çözmeli veya belirli bir ihtiyaca yanıt vermelidir. Görsel açıdan çekici olmalıdır. Ancak bu, yalnızca “güzel” olmakla sınırlı değildir, işleve uygun bir estetik önemlidir.
 
Son dönemde üzerinde çalıştığınız yeni projeleriniz var mı?
2024 boyunca hazırlıkları süren bir 2025 Takvimi’m var. Bitirdim ve paylaşmak için sabırsızlanıyorum. Animasyon sanatçısı dostum Ufuk Atan’la beraber UFUKATAN&BIYIKOF adı altında kendi yazıp çizdiğimiz filmler üretmeye başladık. Bitirip yayınladıklarımızın dışında üzerinde çalışmaya devam ettiğimiz yeni filmlerimiz var… Ayrıca web sitem www.biyikof.com çok küçük eksikler dışında nihayet tamamlandı ve yayında.

We are bored, animasyon, 2023

We get old, animasyon, 2023

We never give up , animasyon, 2023

Tasarım dışında uğraştığınız alan(lar) var mı?
Resim yapıyorum. Sanat, tasarımdan çok farklı. Problem çözmek yerine problem yaratmak üzerine kurulu sanki. Beni varoluşsal olarak kimi zaman parçalayan, kimi zaman tamamlayan, evrenle, kendimle, geçmiş ve gelecekle bağ kurduğumu hissettiren bir mücadele alanı. 
 
Ne zamandır GMK üyesisiniz? GMK’nın çalışmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?
2008’den beri GMK üyesiyim. GMK’nın çalışmalarını, özellikle her yıl düzenlediği Grafik Tasarım Sergisi dolayısıyla ilham verici buluyorum. Tasarımcıları bir araya getirmesi bakımından da mesleki dayanışmaya katkıda bulunan bir kuruluş olduğunu düşünüyorum.

Şehir kültüründen ilham alan bir sokak giyim markası Freedom of Space için illüstrasyon, 2023

Mesleğinizin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Geleceğin zorluklarla dolu olduğunu, ancak fırsatlarla da dolu olduğunu düşünmek istiyorum.

Günümüzde teknolojinin grafik tasarıma etkileri üzerine ne düşünüyorsunuz? 
Teknolojinin grafik tasarımın sınırlarını genişleten ve tasarımcılara yeni ufuklar sunan çok etkili bir araç olduğunu düşünmekle birlikte, esas etkili olanın tasarımcıların yaratıcılık ve özgünlüğü olduğunu düşünüyorum.

Müzisyen Irmak Ecem’in Gölge ve Otel parçaları için işler, kâğıt üzerine üç renk serigrafi, 2022

Grafik tasarımın toplum üzerindeki etkisi ve tasarımcının sorumlulukları hakkında ne düşünüyorsunuz?
Grafik tasarım, çok geniş, çokboyutlu, çokkatmanlı bir disiplin. Tek işlevi markaların ya da ürünlerin cazibesini arttırarak tüketim kültürünün büyümesine katkıda bulunmak olmamalı. Grafik tasarım toplumsal değişime, farkındalıkların artmasına, özgürleşmeye de katkıda bulunabilecek bir potansiyele sahip. 
 
Bugünkü siz, mesleğinin henüz başındaki size ne söyler?
Hata yapmaktan, reddedilmekten, onaylanmamaktan ve beğenilmemekten bu kadar çok korkma.

*Röp. Behiye Aycan Erarslan (GMK Üyesi)