GMK Röportajlar’ın 25’incisini üyemiz Kenan Ünsal’la gerçekleştirdik. Ünsal'ın henüz 18 yaşındayken bir reklam ajansında Junior Art Director olarak başlayan mesleki serüveni farklı markalarla ve marka kimliğinden müşteri deneyimi tasarımına çok çeşitte projelerle devam ediyor. 1999’dan bu yana GMK üyesi olan ve çalışmalarını 2015’ten beri ortak kurucusu olduğu Muhabbet Ajans bünyesinde sürdüren tasarımcı, bugüne dek aralarında GMK Ödüllerinin de yer aldığı pek çok ödül kazandı. 2021’de düzenlenen 40. Grafik Tasarım Sergisi’nde “7düveel” markası için gerçekleştirdiği işlerle Ambalaj Üzeri Grafik Tasarım Kategorisinde En İyi Ödülü’ne layık görüldü. "Tasarımcı 'Başkası ol, kendin olma!' mottosuyla işe başlamalı" diyen ve iletişim tasarımında empatinin önemine vurgu yapan Kenan Ünsal’la profesyonel serüveni ve mesleğin geleceğine dair kapsamlı bir sohbet gerçekleştirdik.*

Grafik tasarımcı olmaya nasıl karar verdiniz? Bize serüveninizden bahseder misiniz?

Bu sorunun cevabı için sanırım çocukluğuma inmem gerekiyor. Küçükken Star Wars oyuncak figürlerimi, model arabalarımı, evdeki kaset kapaklarını, Hayat mecmuası illüstrasyonlarının kopyalarını çizerdim. İlkokulda arkadaşlarımın resim ödevleri ekstra mesaimdi. Ortaokuldaysa, tost-ayran karşılığında arkadaşlarımın tişörtlerine heavy metal gruplarının logolarını, albüm kapak görsellerini çizerdim. Kabataş Erkek Lisesi’nde, resim hocamın bana gösterdiği ekstra ilgi ve beni götürdüğü Güzel Sanatlar Akademisi gezileri bu işi ileride mesleğe çevirme inancımı arttırdı. 16 yaşımda Mimar Sinan Üniversitesi Grafik Tasarımı Bölümü’ne girdim. İkinci sınıfta “Milliyet Sanat’ın 25. Yılı” konulu Abdi İpekçi Afiş Yarışması’nda ikincilik ödülü kazandım. Bunun yarattığı yüksek özgüvenin etkisiyle bir iş görüşmesi yaptım. Ve henüz 18 yaşında bir reklam ajansında Junior Art Director olarak mesleğe başladım. O günden bugüne farklı markaların farklı iletişim problemlerine çözüm bulmaya devam ediyorum. 2015’ten beri, mesaimi iki ortak olarak kurduğumuz Muhabbet Ajans’ta sürdürüyorum.

_{Babylon Bomonti, İletişim Kimliği ve Mekânsal Tasarım, 2020}

İletişim tasarımında ilgi duyduğunuz/çalıştığınız spesifik bir alan var mı?

Tasarımlarına ve fikirlerine değer verdiğim İtalyan tasarımcı Massimo Vignelli’nin “If you can design one thing, you can design everything” sözü her zaman kılavuzum oldu. Hiç deneyimim olmayan bir alandan tasarım problemleriyle karşılaştığımda endişeye kapılıp geri durmadım. Bu yeni alandaki problemi de çözüp daha güçlü bir tasarımcıya dönüşme heyecanıyla hep öne atıldım. Dolayısıyla tasarım becerimi hiçbir zaman spesifik bir alanla kısıtlamadım. Böylece, marka kimliğinden mekân, etkinlik ve vitrin tasarımına, illüstrasyondan tipografiye, albüm tasarımından ambalaj tasarımına, müşteri deneyimi tasarımından yönetmenliğe çok geniş alanda üretim yapma şansı yakaladım. 

_{Spotify, Açıkhava İmaj Kampanyası, 2022}

Sizce bir tasarımcının tasarım anlayışı ile müşterinin beklentileri veya kararları arasında nasıl bir denge olmalı?

Tarkan’ın şarkısında söylediğinin tam tersini yapmalı: “Başkası ol, kendin olma!” diyerek işe başlamalı tasarımcı. Tasarımcının öncelikle iletişimini yapacağı ürün veya hizmetle derin bir empati kurması gerek. Bunu başaran tasarımcının doğru problem çözümüne ve sağlıklı üretim sürecine gidebildiğine inanıyorum. Empati, bir işi anlama, derin alan taraması yapma ve doğru tasarım içgörüsüne ulaşma evresinde kilit rol oynuyor. Bir marka yöneticisi için en kritik konu ise, çalıştığı tasarımcının onun markasını ve ihtiyaçlarını doğru anladığından emin olmak. Bu aşama başarıyla tamamlandıktan sonra tasarımcının (yani benim deyişimle “gözüevvel” insanın) ustalığını göstereceği üretim aşaması çok daha az müdahaleye maruz kalıyor ve tasarım çözümüne daha fazla saygı gösteriliyor. Bu sayede tasarımcı da fikir gemisini daha güvenli limana bağlamış oluyor bir nevi. Yani markayı ve markanın tasarım problemini ıskalamamış oluyor. 

_{Doublemoon Records, Doublemoon Remixed 2 CD Digipack Tasarımı, 2009}

Bugüne dek yaptığınız işler arasında sizin için en önemli olanlar hangileri?

15 yıl süreyle Babylon’a ürettiğim ve bir süre “Babylon Kenan” olarak anılmama yol açan tasarımlar. Yine Babylon ekibinin plak şirketi Doublemoon için yaptığım albüm kapakları. Özellikle de uzun bir ön araştırma süresi sonrası tasarladığım, Doublemoon Remixed 2 albüm tasarımı. Önce bir buçuk aylık bir süreçte minyatür çizim tekniğini içselleştirdim. Sonra tasarımda yer alacak karakterin anatomilerini, mekânsal formlarını ve hat tipografisini çizdim. Albüm içeriğinden ilhamla, “Batı’ya ve bugüne ait bir mizanseni, Doğu’ya ve geçmişe ait bir görselleşme tekniği olan minyatürle buluşturmak” o zamanın ilerisinde bir fikir ve uygulama oldu. Zira bugünlerde bu görsel anlatım biçimiyle üretilen işleri Contemporary Istanbul’da görmeye devam ediyoruz.  Yakın geçmişteki işlerimden Beşiktak JK'ya yaptığım kurumsal kimlik tasarımı da dünyada örnekleri olan ama Türkiye’de daha önce denenmemiş olan kapsamlı bir spor kulübü markalama tasarımı işiydi. Bunun tamamlanması da yaklaşık 7-8 ay sürmüştü.

_{Babylon, Açıkhava Kampanyası, 2003}

_{Babylon Alaçatı, Kurumsal Kimlik Tasarımı ve Mekânsal Tasarım, 2008}

Yaşadığınız şehrin tasarımlarınızı etkilediğini düşünüyor musunuz?

Şehrin beni ve tasarımlarımı etkilemesinden ziyade tasarımlarımla şehri etkilemeyi daha çok önemsiyorum. Burada sözlerini ve analizlerini çok doğru bulduğum Tanıl Bora’ya saygı duruşuyla bir alıntı yapmak isterim: “Bu topraklarda güzellik ve estetik her zaman teferruat olarak görüldü.” Bu durum son zamanlarda daha da kötüye gitti. Halbuki medeniyetin kendisi de bu teferruatlarda, detaylı ve de incelikli düşünebilmekte gizli. Yaşadığımız yeri güzelleştirmek ve daha özel bir hale getirmek konusunda biz tasarımcılara çok fazla iş düştüğüne inanıyorum. “Konu ....... ise, gerisi teferruattır!” lafı da mümkünse hiç söylenmesin istiyorum.

Bugüne dek işlerinizde telif sorunlarıyla karşılaştınız mı? Tasarım alanında dikkatinizi çeken ya da öncelikli gördüğünüz benzeri sorunlar nelerdir?

Evet. Sanat eserleri satan bir sitede Babylon için çizdiğim bir illüstrasyonun kullanıldığına tanıklık etmiştim. Ama bu kullanıma tepki vermedim nedense. Sanata ve üretime düşkünlüğümden öyle yaptım, diye düşünüyorum… 

İlgiyle takip ettiğiniz tasarımcılar/projeler var mı?

İşlerini takip ettiğim çok fazla gözüevvel meslektaşım var. Kıskandığım ve etkilendiğim tasarımcı arkadaşım da çok. Paula Scher’in ve Pentagram’ın ürettiği markalama tasarımları, İspanyol tasarımcı Isidro Ferrer’in tiyatro afişleri ve afişlerinde kullandığı ana görsel taşıyıcılar olan heykel tasarımları. Kendisiyle workshop yapma fırsatı bulduğum İsrailli tasarımcı Yossi Lemel'in afişleri, Irma Boom’un kitap tasarımları. Türk Hava Yolları için birlikte çalıştığımız Craig Redman’ın dünyamızı renklendiren illüstrasyonları. Bizden bir-iki örnek vermem gerekirse kültürel afiş tasarımında etkili işler üreten Önder Sakıp Dündar, hareketli ve güçlü tipografik tasarımlarıyla dikkatimi çeken Erman Yılmaz’ı söyleyebilirim. Yine ambalaj tasarımına yenilikçi bir bakış açısı getiren Elis Yıldırım’ın işlerini de merakla izliyorum.

Size göre iyi tasarım nedir?

Bence iyi grafik tasarım, hızlı ve inandırıcı bir şekilde iletişim kurabilen tasarımdır. İzleyicinin dikkatini çekebilmeli. Görsel işaretleriyle ve görsel kurgularıyla fikri ve mesajı hafızalarımıza kazıyabilmeli.

Son dönemde üzerinde çalıştığınız yeni projeleriniz var mı?

Gizlilik sözleşmesi imzaladığım için marka adını veremiyorum. Şu sıralar üç perakende markasının mağaza müşteri deneyimi tasarımı ve marka kurallarının belirlendiği marka kitapları üzerinde çalışıyorum. Bir de New Yorklu bir plak şirketinin yeni çıkaracağı caz albümü için plak kapağı tasarımı çalışıyorum.

Tasarım dışında uğraştığınız alan(lar) var mı?

2003’ten beri müzik sektörüne ürettiğim sayısız tasarımın sonucu olarak DJ’lik kariyerine adım attım. 2005-2010 yıllarında Dj E ile birlikte Tic Tac Toe ve Deep Grill partilerinde görsel live video editlerle müziğin buluştuğu partiler düzenledik. Babylon, Indigo, Godet, Mentha, A.U.F., Dulcenia, Zihni, Skandal, 360 İstanbul, Monkey gibi birçok mekânda yabancı grup ve DJ’lerle aynı sahneyi paylaşma imkânı buldum. Bir süre ara verdiğim hobimle pandemideki eve kapanma döneminde yeniden ilgilenmeye başladım. Benim gibi müzikle iyileşme ihtiyacı duyan insanlar olabilir içgörüsüyle, Instagram hesabımdan gece-gündüz canlı yayınlar yaptım.

_{Arçelik, Basın İlanı Kampanyaları, 2006-2010}

Ne zamandır GMK üyesisiniz? GMK’nın çalışmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Sanırım 1999’dan beri GMK üyesiyim. GMK’nın Türkiye’de tasarımcılar arasında haberleşme sağlaması, bağ kurması ve onları bir arada tutması ama her şeyden önemlisi, mesleğini icra eden tasarımcılar için bir dayanak noktası olması, hepimize güven duygusu vermesi çok çok önemli. 2000’lerin ortasında GMK yönetiminde yer almış bir tasarımcı olarak son 4-5 senedeki dijitalleşmeyi ve dernek kanallarını bu doğrultuda güncellemesini harika buluyorum. Bu vesileyle emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

_{GMK-Icograda Design Week Afiş Tasarımı, 2004}

Mesleğinizin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?

İster mobilde ister sokakta, ister duvarda isterse de mağaza vitrin tasarımında olsun, etkili bir tasarımın mesaj iletme gücü her daim talep edilecektir. Sadece çoklu ekran kullanımının yarattığı algılama biçimlerinin gelişimine uygun, kısa sürede etkili ve çarpıcı iş yapmayı her zamankinden daha fazla önemsememiz gerekiyor. Süremiz kısa, izleyicinin dikkati düşük ama buna ters orantılı olarak da anlama kabiliyetinin her zamankinden çok daha hızlı olduğunu unutmayalım. Maksimum 3 saniyemiz var. Kolay gelsin hepimize.

_{Garanti Caz Yeşili Açıkhava Kampanyası, 2015}

Günümüzde teknolojinin grafik tasarıma etkileri üzerine ne düşünüyorsunuz?

İletişim mecraları, kullanılan teknolojiler değişse de iyi tasarım fikirleri hayatı iyileştirmeye devam edecek. Open AI ve onun gibi yakın gelecekte hayatımıza girecek yeni algoritmalar bizim mesleki araç gereçlerimiz olmaya devam edecek. Dijital ve analog tasarımın tam birleştiği noktada bu mesleğe başlayan biri olarak bunu samimiyetle hissediyorum.

Grafik tasarımın toplum üzerindeki etkisi ve tasarımcının sorumlulukları hakkında ne düşünüyorsunuz?

İletişimciler, reklamcılar, tasarımcılar olarak müşterilerimizin problemlerini çözmenin yanında, toplumsal fayda üreten sivil toplum kuruluşlarının dertlerine becerilerimizle katkıda bulunmayı göz ardı etmememiz gerekiyor. Toplumsal gündem oluşturma ve iletişim problemlerini pozitif dönüşüm yaratacak şekilde çözmek için elimizi taşın altına ve de mouse’un üzerine koymamız gerektiğine inanıyorum.

Bugünkü siz, mesleğinin henüz başındaki size ne söyler?

Genç yaşta iş hayatının tansiyonunu yüklenmeye kalkma, gez, gör, az serserilik yap. Kendine zaman tanı ve keyfini çıkar. 

*Röp. Behiye Aycan Erarslan (GMK Üyesi)